Z dniem 15 listopada 2023 roku wchodzą w życie znaczące zmiany w prawie spadkowym, które wprowadzą istotne ułatwienia oraz nowe zasady dotyczące dziedziczenia. Pragniemy przedstawić najważniejsze aspekty tych zmian, aby pomóc zrozumieć, jakie nowe przepisy będą obowiązywały.
1. Odrzucenie spadku przez dzieci: uproszczona procedura
Jedną z kluczowych zmian jest uproszczenie procedury odrzucenia spadku w imieniu małoletnich dzieci. Wcześniej konieczne było uzyskanie zgody sądu opiekuńczego przed złożeniem oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu dziecka. Od 15 listopada 2023 roku procedura stanie się prostsza - wystarczy, że rodzic złoży oświadczenie przed notariuszem lub w sądzie, bez konieczności zgody sądu opiekuńczego. To ułatwienie będzie możliwe pod warunkiem, że dziecko zostało powołane do spadku na skutek wcześniejszego odrzucenia spadku przez innego rodzica, a drugi rodzic wyrazi zgodę na dokonanie tej czynności.
Te nowe zasady mają zastosowanie także do spadków otwartych przed datą wejścia w życie zmian, jeśli termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie upłynął przed 15 listopada 2023 roku. Niemniej jednak, istnieją sytuacje, w których konieczne będzie nadal uzyskanie zgody sądu, np. gdy dziecko jest powołane do dziedziczenia w pierwszej kolejności po jednym z rodziców.
2. Zgoda Sądu: kiedy jest nadal wymagana?
Zgoda sądu opiekuńczego lub sądu spadku będzie nadal wymagana w sytuacji, gdy dziecko jest powołane do dziedziczenia w pierwszej kolejności, np. po jednym ze swoich rodziców. W takich przypadkach nie będzie miała zastosowania uproszczona procedura odrzucenia spadku. Konieczne będzie uzyskanie zgody sądu opiekuńczego, jeśli postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku nie zostało jeszcze wszczęte lub sądu spadku, jeżeli sprawa już toczy się przed sądem.
Ponadto, zgoda sądu opiekuńczego lub sądu spadku będzie niezbędna, gdy drugi rodzic nie wyrazi zgody na ww. czynności. Opiekun dziecka pozostanie zobowiązany do uzyskania zezwolenia sądu we wszelkich ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku małoletniego.
3. Zmiana właściwości Sądu: przyspieszenie procesu dziedziczenia
Wprowadzona zmiana dotyczy także właściwości sądu. Zgoda na przyjęcie lub odrzucenie spadku wcześniej należała zawsze do sądu opiekuńczego. Od 15 listopada 2023 roku, w przypadku czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka lub osoby pozostającej pod opieką, zwłaszcza przyjęcia lub odrzucenia spadku, zgoda będzie wydawana przez sąd spadku. To ma na celu usprawnienie i przyspieszenie procesu dziedziczenia.
4. Ograniczenie grupy spadkobierców: dziadkowie jako pierwsi "dziedzicze"
Kolejną istotną zmianą dotyczy ograniczenia tzw. trzeciej grupy spadkowej. Do tej pory spadek mogli otrzymać dalsi zstępni dziadków spadkodawcy. Nowe przepisy wprowadzają ograniczenie, zgodnie z którym majątek będzie mógł przypaść wyłącznie dziadkom, a następnie ich dzieciom i wnukom.
Ograniczenie to będzie miało zastosowanie do spadków otwartych po 15 listopada 2023 roku.
5. Niegodność dziedziczenia: rozszerzony katalog sytuacji
Nowe przepisy rozszerzają katalog sytuacji, pozwalających uznać spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia. Od 15 listopada 2023 roku za niegodnego dziedziczenia będzie mógł zostać uznany spadkobierca, który uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązków alimentacyjnych lub pieczy nad spadkodawcą. Warto zauważyć, że nowe zasady stosuje się do zdarzeń po 15.11.2023 roku.
6. Termin na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku: usprawnienie procedury
Nowelizacja prawa spadkowego nie zmienia terminu na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, ale wprowadza pewne usprawnienia. Wystarczy teraz złożenie wniosku do sądu przed upływem terminu, aby zachować termin na złożenie oświadczenia. W przypadku, gdy zezwolenie sądu jest konieczne, bieg terminu ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania sądowego.
Warto podkreślić, że nowe przepisy mają zastosowanie do zdarzeń po 15 listopada 2023 roku, a wprowadzone zmiany mają na celu nie tylko ułatwienie procedur, ale także zwiększenie klarowności i efektywności dziedziczenia. Zalecamy śledzenie aktualnych informacji prawnych oraz konsultację z profesjonalistą w przypadku konkretnych sytuacji spadkowych.
